Udar krwotoczny: zrozumienie, objawy i postępowanie

Udar krwotoczny, znany również jako udar krwotoczny mózgu, stanowi jedną z najpoważniejszych i najbardziej niebezpiecznych form udaru. Różni się od udaru niedokrwiennego tym, że jego przyczyną nie jest zablokowanie przepływu krwi przez zakrzep, lecz pęknięcie naczynia krwionośnego w mózgu, prowadzące do krwawienia do jego tkanki. Ta nagła utrata integralności naczyniowej powoduje miejscowe gromadzenie się krwi, co z kolei prowadzi do ucisku na otaczające struktury mózgowe, uszkadzając neurony i zakłócając ich prawidłowe funkcjonowanie. Jest to stan wymagający natychmiastowej interwencji medycznej, ponieważ szybko postępujące uszkodzenie mózgu może prowadzić do trwałych następstw neurologicznych, a nawet śmierci.

Przyczyny udaru krwotocznego

Główną i najczęściej identyfikowaną przyczyną udaru krwotocznego jest wysokie ciśnienie tętnicze, czyli nadciśnienie. Długotrwałe, niekontrolowane nadciśnienie osłabia ściany naczyń krwionośnych w mózgu, czyniąc je bardziej podatnymi na pęknięcie. Inne istotne czynniki ryzyka obejmują malformacje tętniczo-żylne (AVM), czyli wrodzone nieprawidłowości w budowie naczyń mózgowych, gdzie tętnice i żyły są połączone w sposób nieprawidłowy, bez pośrednictwa drobnych naczyń włosowatych, co zwiększa ciśnienie w tych połączeniach. Również tętniaki mózgu, czyli workowate poszerzenia ścian tętnic, stanowią poważne zagrożenie, ponieważ ich osłabione ściany mogą pęknąć, prowadząc do krwawienia podpajęczynówkowego. Do rzadszych przyczyn zalicza się stosowanie niektórych leków, takich jak środki antykoagulacyjne czy stymulanty, a także urazy głowy i nowotwory mózgu.

Objawy udaru krwotocznego

Objawy udaru krwotocznego pojawiają się zazwyczaj nagłe i są bardzo gwałtowne. Często towarzyszy im silny, nagły ból głowy, opisywany przez pacjentów jako najgorszy ból głowy w życiu. Może pojawić się nudności i wymioty, a także utrata przytomności lub zaburzenia świadomości. Charakterystyczne są również objawy neurologiczne, takie jak niedowład lub paraliż jednej strony ciała, często połączony z drętwieniem lub utratą czucia. Może wystąpić zaburzenie mowy, polegające na trudnościach w mówieniu lub rozumieniu mowy, a także zaburzenia widzenia, na przykład podwójne widzenie lub utrata wzroku w jednym oku. Zawroty głowy, problemy z równowagą i koordynacją ruchów również należą do symptomów, które powinny wzbudzić czujność.

Diagnostyka udaru krwotocznego

Szybka i dokładna diagnostyka jest kluczowa w przypadku podejrzenia udaru krwotocznego. Podstawowym narzędziem diagnostycznym jest badanie obrazowe mózgu. Tomografia komputerowa (TK) głowy jest zazwyczaj pierwszym badaniem wykonywanym na oddziale ratunkowym, ponieważ pozwala szybko wykryć obecność krwi w tkance mózgowej i określić jej lokalizację oraz wielkość. Rezonans magnetyczny (MRI) głowy może dostarczyć bardziej szczegółowych informacji o uszkodzeniach mózgu, w tym o wczesnych zmianach niedokrwiennych, które mogą współistnieć z krwotokiem. W celu zidentyfikowania przyczyny krwawienia, takiej jak tętniak czy AVM, często wykonuje się angio-TK lub angio-MR, a w niektórych przypadkach cerebralną angiografię, czyli badanie naczyń mózgowych z użyciem kontrastu. Badanie neurologiczne przez lekarza specjalistę pozwala ocenić zakres uszkodzenia i stopień dysfunkcji neurologicznych.

Leczenie udaru krwotocznego

Leczenie udaru krwotocznego skupia się na dwóch głównych celach: stabilizacji stanu pacjenta oraz zapobieganiu dalszym powikłaniom. Na początkowym etapie kluczowe jest monitorowanie i kontrolowanie ciśnienia tętniczego, aby zapobiec dalszemu krwawieniu. W przypadkach, gdy krwawienie jest rozległe i powoduje znaczący ucisk na mózg, może być konieczne leczenie chirurgiczne, mające na celu usunięcie skrzepu krwi lub odbarczenie mózgu. W przypadku zidentyfikowania i potwierdzenia obecności tętniaka lub AVM, stosuje się metody endowaskularne (przezskórne, wewnątrznaczyniowe) polegające na zamknięciu tętniaka lub malformacji za pomocą specjalnych materiałów, lub chirurgiczne w celu ich usunięcia lub zabezpieczenia. Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem procesu powrotu do zdrowia po udarze krwotocznym i powinna rozpocząć się jak najwcześniej. Obejmuje ona fizjoterapię, terapię zajęciową oraz logopedię, mające na celu przywrócenie utraconych funkcji i poprawę jakości życia pacjenta.

Profilaktyka udaru krwotocznego

Najskuteczniejszą metodą zapobiegania udarowi krwotocznemu jest kontrola czynników ryzyka. Przede wszystkim należy regularnie monitorować i leczyć nadciśnienie tętnicze, utrzymując ciśnienie krwi na odpowiednim poziomie. Zdrowy styl życia, obejmujący zbilansowaną dietę, regularną aktywność fizyczną oraz unikanie palenia tytoniu i nadmiernego spożycia alkoholu, ma kluczowe znaczenie. Osoby z chorobami serca, cukrzycą lub podwyższonym poziomem cholesterolu powinny ściśle przestrzegać zaleceń lekarskich w celu kontrolowania tych schorzeń. Ważne jest również unikanie substancji psychoaktywnych, które mogą prowadzić do nagłych wzrostów ciśnienia tętniczego. Wczesne wykrywanie i leczenie wad naczyniowych, takich jak tętniaki, również odgrywa istotną rolę w profilaktyce.